Πριν Λίγα χρόνια όταν με αρκετούς φίλους πεζοπόρους και ορειβάτες γυρνάγαμε τα σπουδαιότερα μονοπάτια και κορυφές της Ηπείρου.
Η ματιά μου είχε πέσει σε μια πινακίδα ενώ φεύγαμε από τον περιοχή του Σμόλικα αργά το απόγευμα Ελεύθερο 26 Ιουλίου 1943 .

Μου είχε κάνει εντύπωση και είχα αναρωτηθεί μέχρι και εδώ πάνω είχαν έρθει οι βάρβαροι με τους συνεργάτες τους μέχρι και στην άκρη της Ηπείρου , είχαν κάψει και καταστρέψει θέλοντας να φέρουν τον (πολιτισμό τους).
Εκείνη την στιγμή ούτε που φανταζόμουν ότι λίγα χρόνια μετά θα βρεθώ μόνος αυτήν την φορά χωρίς τον “ Ιπτάμενο Ολλανδό”
τον Μανώλη τον Τάκη στην άκρη της Ηπειρώτικης γης .

Στην άκρη του δρόμου βρίσκονταν ένα μνημείο πολέμου λίγα χιλιόμετρα έξω απο το χωριό , δεν γνώριζα καν την
ύπαρξη του κατά την διάρκεια της βιντεοσκόπησης. Ενας χαμογελαστός άνθρωπος μέσα από το αυτοκίνητο του,
πλησιάζει φωνάζοντας πρόλαβες να καταγράψεις την αρκούδα που έρχονταν προς το μέρος σου;; Σαστισμένος
και λίγο πριν φύγω από το σημείο το μάτι μου πέφτει στην ημερομηνία του μνημείου που είναι αφιερωμένο στους Αντάρτες του Ελλάς

Η παρακάτω καταγραφή είναι απόσπασμα του Δάσκαλου της περιοχής Αχχιλέα Μπάρμπα

Στα τέλη Ιουλίου ήρθε στο χωριό μας η Γερμανική περίπολος η οποία εβλήθη απο το Κοκκινάδι που ήταν
τα Μακεδονικά τμήματα του ΕΛΑΣ. Την επομένη ήρθαν Γερμανικά στρατεύματα από την Κόνιτσα και επυρπόλησαν
ολόκληρο το χωριό όλα τα σπίτια εκκλησίες το σχολείο υδρόμυλοι αχυροκαλύβες Μόνο η Οικία του Αθανάσιου Γούρη έμμηνε

Εφόνευσαν 1)Ηλία Πλατή 2) Βασιλειο Μπόγδο 3) Μαρία Χρ Μπόγδου 4) Ιωάννη Γιώτο για τον οποίον επειδή το σώμα του
δεν ευρέθη ίσως να τον έριξαν στο καιόμενο σπίτι του Σκράκου το ίδιο θα έγινε και για την Μαρία Χρ Μπόγδου

Όλοι οι κάτοικοι του χωριού ήταν κριμένοι μέσα στο δάσος και αγνάντευαν από την θέση Σουβλιά και από την πέτρα του
Λέτσιου την καταστροφή του χωριού. Όταν έφυγαν από το χωριό οι Γερμανοί ήρθα και εγώ μεταξύ των πρώτων ακόμα
τα σπίτια εκάπνιζαν. Έξω από το καμένο σχολείο ήταν ο πίνακας τοποθετημένος πάνω από την σκάλα και ήταν γραμμένα
με καλλιγραφικά γράμματα με κιμωλία τα εξής. :

Το χωριό Ελεύθερον εξηφανισθη της γης, διότι οι κάτοικοι του εστραφησαν εχθρικώς κατά των Γερμανικών στρατιωτικών δυνάμεων που θέλουν να επαναφέρουν την τάξη στην Ελλάδα. ( ….Τα γουρούνια)

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΤΟΥΣ ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΞΕΝΑΓΗΣΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ ΤΟΥΣ ΤΙΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΟ ΓΕΥΜΑ ΠΟΥ ΜΟΥ ΠΡΟΣΦΕΡΑΝ. ΤΙΜΟΝΤΑΣ ΕΤΣΙ ΤΗΝ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΗ ΦΙΛΟΞΕΝΕΙΑ